RAM
Bellek (Random Access Memory)
Rastgele erişimli bellektir. Hem okuma hem yazma yapılabilir.
Çift yönlü veri yoluna sahiptir. RAM' deki bilgilerin saklanması
geçicidir, sistem kapandığında bilgiler silinir.
Şekil 2.26 : Ram çeşitleri
|
RAM Tipleri
DRAM (dynamic RAM) ve SRAM (static RAM) olarak ikiye
ayırabiliriz.
Dinamik RAM : Dinamik
RAM' ler kondansatör mantığıyla çalışır. Sürekli
olarak saat (clock ) sinyali ile bilginin tutuması gerekir, yoksa
bilgi kaybolur. Tazeleme ( refresh ) devresine ihtiyacı vardır.
Static RAM' e göre daha yavaştır. Ucuzdur, kapasitesi çok büyük,
hacmi ise küçüktür. Sisteminizin ana belleğini oluşturmak için
kullanılır.
Dinamik RAM çeşitleri :
- FPM (Fast Page Mode) : EDO RAM'ler üretilmeden önce
kullanılan ram' lerdir. 2,4,8,16 veya 32MB SIMM modüllerinde bulunur.
- ECC (Error Correcting Code) : Hata düzeltici ram'
lerdir. Genellikle ana makinalarda (serverlarda) kullanılır.
- EDO (Extended Data Output) : FPM' in geliştirilmişidir.
Datalar daha hızlı okunur.
- SDRAM (Synchronous Dynamic RAM) : 8-12ns' lik erişim
süresine sahiptir. 66MHz' de EDO Ram' lere göre %5' lik daha fazla
performansa sahiptir. 100MHz' de bu yüzde daha da artmaktadır.
Static RAM :
Static RAM' ler ise transistörler gibi on/off mantığıyla
çalışır. Şarja ve tazelemeye (refresh) gerek yoktur.
Bilgi okuma / yazma hızlıdır. Pahalı ve hacmi büyüktür.
İşlemcilerin tampon belleği olarak kulanılır.
RAM Modülleri :
SIMM
(Single Inline Memory Modules) : 1,2,4MB gibi düşük kapasiteli RAM'
lerdir. 16 bitlik olanları anakarta 30 pinlik konnektörlerle bağlanır.
32 bitlikler 72 pinlik, 64 bitlikler ise 168 pinlik konnektörle
bağlanmaktadır.
|
Şekil 2.27 : 168 pin - 64 bit sdram |
Şekil 2.28 : 72 pin - 32 bit edo ram |
Şekil 2.29 : 30 pin - 16 bit ram |
DIMM :
168 bitlik
konnektörlere sahiptirler. 6, 8, 10, 12ns' lik hıza sahip 8, 16, 32,
64, 128, 256MB' ta kullanılabilir. Aşağıda 64MB' lık
DIMM modülü bulunmaktadır.
|
Şekil 2.30 : Dimm modülü |
Rambus RDRAM
Mikroişlemciler son 10 yılda
299 kat hızlandığı halde, bellek performansları
sadece 20 kat artış göstermiştir. Intel firmasının
ürettiği Rambus RAM, RDRAM, nDRAM ya da RIMM (Rambus Inline Memory
Modules) olarak da biliniyor.
RDRAM, DRAM'lere benzer bir şekilde üretilmiş, fakat mimarisi
farklı, Daha küçük paketlerde ve yüksek saat hızında
okunuyor.
RAMBUS modülleri ısı ve radyo sinyallerini azaltmak için 2,5
voltta çalışıyor. 16 bit genişliğinde ve 800
Mhz'i destejkliyor.
|
Şekil 2.31 : Rambus |
ÖNBELLEKLER (
Cache Memory )
Sistem üzerinde okuma/yazmanın hızlı
olabilmesi için mikroişlemci ile ana bellek arasında tampon görevi
yapan yüksek hızlı hafızadır. Mikroişlemci içindeki
önbellek (cache) kapasiteleri; L1 (internal cache) için 486' larda 8KB,
ilk Pentium' larda 16KB, Celeronlarda 32KB, L2 (external cache) ise
Pentium ve Celeronlarda 256KB - 512KB.
|
Şekil 2.32 : Mikroişlemci, Önbellek ve Ana bellek arasındaki bağlantı |
Şekil 2.33 : Önbellek
|
Mikroişlemci ana bellekte bulunan bilgiyi istediğinde, önce önbelleğe
bakılır. Bu bilgi önbellekte varsa mikroişlemciye'ye
getirilir. Bilgi önbellekte bulunmuyorsa, bilgi ana bellekten önbelleğe
blok halinde getirilir.
Verilere ulaşmak için
kullanılan genel 3 yöntem vardır:
- Doğrudan Erişimli
önbellek
- Tam Birleşimli önbellek
- Küme birleşimli
önbellek
|
Tablo 2.5 : Mikroişlemci ve
önbellek miktarları
|
ROM Bellek
( Read Only Memory )
Sadece okunabilen bellektir. Bilgisayarın temel
sistem bilgilerini içerir. Bilgiler kalıcı olarak ROM yongasının
içindedir, değiştirilemez. Veri aktarma hızı ve
kapasiteleri RAM belleklere göre düşüktür. Bu sebeple bilgisayarın
açılışı sırasında RAM üzerinde Shadow RAM
adıyla bir alan oluşturulur ve ROM' daki bilgilerin bir kısmı
bu bölgeye aktarılır. Bu bilgilere gerek duyulduğunda RAM
bellek üzerinden alınır. ROM bellek çeşitleri;
MPROM
(Masceble Programmable Read Only Memory) : Programlanması ROM' larla
aynıdır. Özel bir programı maskelemek için kullanılır.
PROM
(Programmable Read Only Memory) : Özel bir devre ile programlanır.
Bu işlem bir kere yapılır, daha sonra değiştirilemez.
EPROM
(Erasable Programmable Read Only Memory) : PROM' a benzer. Farkı üzerindeki
deliğe gelen ultraviole ışınlar sayesinde içindeki
bilgilerin silinip, tekrar bilgi yüklenmek istendiğinde deliğin
bantla yapıştırılıp programlanabilmrsidir.
EEROM
(Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) : Devrede iken
elektriksel yolla silinebilip değiştirilebilir. EPROM' dan farkı
EEROM' un bir bölümünün silinebilmesidir.
|
BIOS (Basic Input/Output System)
|
Şekil 2.34 : Bios |
Temel giriş/çıkış
sistemi anlamına gelmektedir.
ROM
türündeki bellek üzerinde kaydedilmiş bir programdır. Günümüzde
üretilen anakartların çoğunda Flash ROM üzerinde kayıtlıdır.
Bilgisayar kapandığında içindeki bilgiler silinmez.
BIOS bilgisayara bağlı bulunan aygıtları belirlemek ve
ilk kullanıma hazırlamak için denetler. Bilgisayarın açılışı
sırasında DEL (ya da F10) tuşuna basıldığı
zaman ekrana gelen BIOS Setup ekranından bilgisayarın çeşitli
bilgileri ve ayarları değiştirilebilinir.
|
Şekil 2.35 : Bios setup |